Theorie: Positieve en negatieve emoties

Positieve en negatieve emoties
Negatieve gevoelens attenderen de zintuigen erop dat er een win-verliessituatie aankomt, waarna het individu gaat uitzoeken wat er mis is en de toestand corrigeert. Dat corrigeren gebeurt vaak door een emotie die graag op de voorgrond treed. De negatieve emotie attendeert ons op gevaar en roept onontkoombaar een toestand van concentratie en intolerantie op. Onze aandacht richt zich op zo’n moment logischerwijs op de wapens en niet op het kapsel van de aanvaller.[i] 

Barbara Fredrickson (bekend van de positieve psychologie) stelt dat positieve emoties in de evolutie een belangrijk doel dienen; ze verbreden onze permanente intellectuele, fysieke en sociale capaciteiten en bouwen reserves op waaruit we kunnen putten als er zich een dreiging of een kans voordoet. Als we in een goed humeur zijn, vinden anderen ons sympathieker en ontstaan er gemakkelijker vriendschappen, liefdes en coalities[ii]. Terwijl we bij negatieve emotie geestelijk vernauwen, zijn we bij positieve emotie mentaal naar buiten gericht, tolerant, flexibel en creatief. We staan open voor nieuwe ideeën en nieuwe ervaringen. We hanteren een meer open, tolerante en opbouwende manier van denken. Positieve emoties faciliteren gedrag om zaken ‘aan te gaan’ of een actie ‘voort te zetten’. Ze zorgen voor een mogelijkheid tot groei en zorgen ervoor dat onze gedachten en gedragsrepertoire wordt verbreed. Vanuit dit perspectief zijn ervaringen van positieve emoties aanwijzingen voor het individu om zich te verbinden met hun omgeving en mee te doen aan activiteiten, die bijdragen aan het individu, de gemeenschap of beide[iii].

Het is helpend om meer bewust bezig te gaan met positieve emoties. Die emotie die jouw stuur nog wel eens overneemt kan wat minder bazig worden. Wanneer jij beter kan kiezen voor positieve emoties leert jouw beschermer (ofwel heftige reactie vanuit emotie) misschien wat milder te zijn en de teugels wat te laten vieren. Je kan dus door bewust te kiezen voor ander gedrag invloed hebben op je gedachten, emoties en reacties. Dat is helpend om op de lange termijn je meer voldoening en een positiever zelfbeeld te geven. Zie ook de uitleg hieronder, we krijgen meer manieren om te reageren en de emotie die het stuur over neemt zal relaxter worden. Ook hier hebben we het wel weer over een grijs tussen zwart en wit, negatieve en positieve emoties zullen er altijd beide zijn. Je hebt wel invloed op je reacties op deze emoties.

Wanneer we een positieve emotie ervaren, krijgt onze geest de neiging zich open te stellen (verbreden) en we in staat zijn om creatiever te denken. Dit is belangrijk, want wanneer we ons denkpatroon uitbreiden, kunnen we onze situaties beter op afstand bekijken, wat ervoor kan zorgen dat we alternatieve oplossingen vinden. Dit verbredingseffect is te vergelijken met een trechter, zoals hieronder te zien is. (plaatje afkomstige van info.nu)

Positieve en negatieve emoties zijn nauwelijks gerelateerd. Dat betekent dat wanneer je veel negatieve emotie in je leven hebt, het mogelijk is dat je iets minder positieve emoties ervaart dan gemiddeld, maar het betekent absoluut niet dat je veroordeeld bent tot een vreugdeloos leven. En als je een hoop positieve emoties in je leven hebt, beschermt je dat maar in geringe mate tegen zorgen. Vind je de reacties die vanuit je negatieve emoties komen lastig en hinderen ze in ‘wat je wilt zijn’ dan is het richten op positieve emoties alleen soms niet voldoende. Coaching gaat je daar vaak ook niet voldoende bij helpen omdat coaching toekomstgericht is en de heftige negatieve emoties vaak getriggerd worden door ervaringen in het verleden. Weest niet ontmoedigd als meer bezig zijn met positieve emoties je niet lukt. Verwacht ook niet dat je als je te maken hebt met een collega waarbij je opmerkt dat deze soms heftig reageert, of negatief is en je dat met feedback kan oplossen. Feedback is alleen helpend als je iemand vertrouwd, een goede verbinding hebt en de feedback gever niet oordeelt over jou als persoon. (Hoe moeilijk is dat als je bedenkt dat je te maken hebt met eigen emoties die een reactie zijn op de ander) Nu snap je meteen waarom er zoveel trainingen zijn over feedback geven en het in de praktijk niet werkt….Daar is meer voor nodig.

Als je last hebt van emoties die regelmatig het stuur van je overnemen en je reageert zoals je niet wilt, dan is een therapeut of psycholoog de aangewezen persoon om meer balans aan te kunnen brengen. Omdat positieve emoties verbreding van je gedrag als effect hebben richten we ons daar nu verder op. Heb je vragen over de negatieve emoties of heeft dit je flink geraakt stuur me even een berichtje.

Bronnen:

[i]         Seligman, M.E.P. (2008) Gelukkig zijn kun je leren. Houten: uitgeverij Spectrum

[ii]        Fredrickson B., (1998) ‘What good are positive emotions?’ Review of general psychology 2, 300-319

[iii]       Fredrickson, B. (2001) ‘The role of prosotove emotions in positive psychology; the broaden-and-built- theory of positive emotion’. American psychologist, 56, 218-226.