Theorie: Stress

Stress

Chronische stress is iets waar overspannenheid of burn-out door kan ontstaan. Daarom heeft stress een negatieve lading. Maar stress an sich is niet negatief. Bij elke verandering die je brein waarneemt (reageert eerste je ‘oudste’ brein, je reptielen brein door te scannen of er gevaar is en een fight, flight, freeze reactie moet aanzetten. Dit gaat razend snel. Adrenaline en cortisol spelen hierbij een belangrijke rol. Als blijkt dat het niet direct levensbedreigend is zoals een tijger die voor je neus staat.

Bij gevaar reageert je reptielenbrein onmiddellijk! Er is geen tijd te verliezen. Het reptielenbrein is altijd alert om gevaar op te kunnen merken en erop te kunnen reageren om te overleven. Daar is op zich niets verkeerds mee zij het dat we in deze tijd veel meer stressoren (veroorzakers van stress) hebben. Zo kan het in de filé staan, een feestje bij de buren dat voor overlast zorgt, of een collega die de wenkbrauwen optrekt bij iets wat je hebt gedaan allemaal zorgen voor stress.

We horen nu vooral veel over stress verminderen of vermijden, maar je begrijpt dat is bijna onmogelijk. Stress op zich is ook niet erg, het zorgt ervoor dat we net dat tandje meer kunnen wanneer nodig, dat we leren en ontwikkelen. Onze reactie op stress zorgt vaak voor negatieve stress. Ook emoties als angst, onzekerheid of schaamte noemen we vaak stress. In de kern ervaar je negatieve stress als je het gevoel hebt geen invloed meer te hebben op de uitdaging die voor je ligt of je deze niet meer aan kunt.

De oplossing hiervoor is veerkracht, dat betekent gaan leren wanneer en hoe je reageert op stress en wat je eraan kan doen om hier anders mee om te gaan. Het gevolg is dat je meer controle krijgt over je reacties en minder negatieve stress gaat ervaren.

Daarnaast is zelfzorg hierin heel belangrijk. Op het moment dat je ervaart dat je wel negatieve stress ervaart of bepaalde reacties hebt die je niet wilt hebben kan je heel negatief zijn tegen jezelf waardoor je in een neerwaartse spiraal terecht komt. Wat wel helpt is even goed voor jezelf zorgen, niet eisen dat je door moet en nog harder moet werken, maar iets opzoeken wat juist helpt om anders te kijken of goed voor jezelf te zorgen. Bijvoorbeeld iets leuks gaan doen met een vriend, sporten, muziek maken zodat je weer de verbinding vindt met jezelf. Dat klinkt heel zweverig, maar zodra we vol in de stress gaan voelt het vaak of we de hele wereld aankunnen, maar juist het tegengestelde is zo. Door de hormonen die bij stress vrij komen denk je juist niet meer logisch na. Het is daarom belangrijk om even tot rust te komen en vanaf dat punt de situatie te bekijken en beslissen wat je gaat doen.

Een beetje stress is dus eigenlijk gezond voor ons, periodieke stressvolle gebeurtenissen houden ons brein zelfs alert en we presteren beter als we alert zijn.

Waarom lukt het dan niet ‘even’ om er anders mee om te gaan? Je raakt meestal alleen gestrest van de dingen die je belangrijk vindt, anders zou je je er niet druk om maken. En die uitdaging aangaan kan eng of opwindend zijn, in beide gevallen reageert je stress-systeem. Hoe we de situatie inschatten, wat we onszelf erover vertellen zorgt voor een negatieve of positieve reactie. Als je zegt ik voel me gestrest, dan zal dat negatieve emoties oproepen. Je bent extra alert op nog meer dreigingen, je lichaam is gespannen, je prestatie wordt eerder slechter dan beter en dat alles roept negatieve emoties op. Kan je er positief op reageren, weet je dat je even moet aanpoten, maar wil je de uitdaging aangaan al weet je nog niet helemaal zeker of het lukt dan heeft dat een beter effect op je prestaties en hoe je je voelt. Moed is de schakel tussen deze 2, vraag eens tijdens de coaching hoe deze schakel voor je kan werken en ontdek hoe je inschatting van de situaties realistischer en minder stressvol kan worden ervaren.