Veerkracht: Zeven disfunctionele strategieën

We leren allemaal met spanningen om te gaan door middel van een repertoire aan coping strategieën die we opbouwen. Deze strategieën zijn erop gericht dat we de pijn die het kan opleveren vermijden. Het probleem is dat de balans niet altijd ideaal is. De ene coping strategie werkt beter dan de andere en sommige kunnen compleet rampzalig zijn als we naar de lange termijn van ons welbevinden kijken. Volgens McKay, Fanning en Zurita Ona zijn er zeven disfunctionele coping strategieën die het grootste deel van onze emotionele ongemakken en problemen veroorzaken. Hieronder vind je de zeven disfunctionele coping strategieën met een korte uitleg.

Negatief Oordelen

Bij deze strategie gebruik je negatieve beoordelingen of oordelen om jezelf voor te bereiden op mislukking en slechte uitkomsten, anderen te beheersen, of jezelf te forceren een beter persoon te worden. Bij deze strategie ga je er doorgaans vanuit dat dingen fout gaan, focus je daarop en als je dit zoekt vind je die bevestiging vaak ook. De focus op het negatieve lijkt je te beschermen tegen pijnlijke verassingen, maar uiteindelijk voel je je nog bozer, angstiger of depressiever, omdat je de meest positieve ervaringen weg filtert. Een kleine blamage en voor je het weet kan je de rest van de dag nergens anders meer aan denken en wordt het steeds groter, waarbij je de vreugde die je had kunnen ervaren misloopt. Bij negatief oordelen mag je aan de slag met onbevangenheid en (los)laten.

Rumineren

Aan de slag met (los)laten en aandacht om veerkracht op te bouwen met betrekking tot rumineren. Rumineren betekent dat je doorschiet in sterke gedachten om angst voor onzekerheid te verzwakken en je oordeelt vaak over jezelf in de hoop dat jij of anderen het beter doen. In je angst voor onzekerheid en dus het zorgen maken probeer je je met deze strategie voor te bereiden op al het slechte dat er zou kunnen gebeuren. Je houdt je aandacht op het focussen op wat je dwars zit waardoor je vervolgens nog meer angst, boosheid een groter gevoel van verlies en teleurstelling ervaart.

Ervaringsvermijding

Faalangst, perfectionisme sociale vermijding, verdoving/verslaving, uitstelgedrag zijn onderdelen die herkenbaar kunnen zijn en bij ervaringsvermijding horen. Om hier veerkrachtiger mee om te kunnen gaan in de toekomst zijn ‘aandacht’, ‘toelaten’, ‘aangaan’ en ‘flexibiliteit’ de onderwerpen waar je mee aan de slag mag.

Bij ervaringsvermijding probeer je de pijnlijke emoties en gedachten te vermijden. Dat betekent dat zodra je ongemakkelijk voelt je probeert dit te onderdrukken (dat is ook het verschil met het masker, daar verstop je het). Je probeert de ervaring die dit niet fijne gevoel veroorzaakt te onderdrukken, verdoven of weg te duwen als je de pijn maar kan dempen. En waar je denkt dat dit helpt heeft het juist een averechts effect omdat pijnlijke gevoelens door vermijding niet onderdrukt worden, maar zelfs heviger worden. Toelaten, aandacht, aangaan en flexibiliteit mag je mee aan de slag.

Verbergen van emoties

Je wilt niet dat anderen je pijn zien. Dat komt omdat je angst hebt dat als anderen je emoties zien, ze iets van je vinden wat niet heel mooi is. Bijvoorbeeld dat je zwak, dom of raar bent. Dus je houdt je masker op en de gevoelens blijven daar mooi achter.  Dat is toch zo erg niet? Het lastige is dat jij onzichtbaar blijft en verloren gaat in een poging om er goed uit te zien. Anderen kunnen ook niet zien wat je nodig hebt of voelt, dus je blijft hulpeloos, voelt je niet erkend en gezien en mogelijk onvervuld in relaties. Mensen zien niet wat je nodig hebt, wat er veranderd moet worden of wat je pijn is. Toelaten is het thema waar je mee aan de slag mag.

Het herkennen en erkennen van wat er bij jou gebeurt, speelt en wat je voelt is in eerste instantie aan jezelf, en daarna ook aan anderen. Het is van belang om je emoties te uiten en ze niet achter een masker te blijven verstoppen. De onmisbare basis hiervoor is dat je je eigen behoeften –die schuilgaan achter de emotie- goed te leren kennen, zodat je ze naar anderen kunt verwoorden.

Volharden in dezelfde responsen

Je blijft op vergelijkbare situaties op dezelfde manier reageren, zelfs als dit niet werkt. Soms gebeurt dit omdat je bang bent een andere respons te proberen. Of misschien heb je innerlijke regels die je verhinderen naar een andere oplossing te zoeken. Hoe dan ook het resultaat is dat je inflexibel wordt en altijd op dezelfde oude manier met problemen omgaat. Een bekende uitspraak van Maslow is: ‘Als je alleen een hamer hebt, lijkt alles op een spijker.’ Op dezelfde manier verandert elke ruzie in een gevecht als kwaad worden het enige is wat je kunt, en verandert elke kleine vergissing in een ramp als tobben en jezelf kastijden het enige is wat je kunt. Flexibiliteit, gelijkwaardigheid en genieten zijn de aandachtsgebieden bij volharden in dezelfde responsen.

Vijandigheid of agressiviteit

Gelijkwaardigheid is gekoppeld aan deze strategie. Deze strategie helpt stress, angst, schuldgevoel, schaamte verwarring, het gevoel dat je slecht of verkeerd bent, het gevoel overweldigd of overspoeld te worden en een groot aantal andere pijnlijke emoties te verbergen. Woede is een grote deksel dat heel veel pijn bedekt en buiten ons bewustzijn houdt. Deze oplossing is vaak effectief voor de korte termijn. Onderzoek heeft aangetoond dat hoe meer woede je gebruikt om met pijnlijke gevoelens om te gaan des te woedender je wordt (Travis, 1989). Vijandigheid brengt nog meer vijandigheid voort in een vicieuze cirkel die ons leven vergiftigt. Gelijkwaardigheid is het thema waar je mee aan de slag kan.

Korte termijn focus

Waarom het goed doen als ik het nu kan doen? Dat is het motto van deze strategie. Als je te maken krijgt met emotionele pijn is een veelvoorkomende reactie focussen op dat wat direct verlichting kan brengen. Je wil de emotie stoppen. Er wordt echt alles aan gedaan om een muur op te trekken tussen jezelf en je gevoelens. En hoewel het een kort moment kan bieden waarop de gevoelens verdwenen zijn zal deze na een uur, een dag of een week weer terug komen. Dan ook nog erger dan eerst. Daarom is dit schadelijk voor de lange termijn.

Zo kan drugs, alcohol, maar ook sporten (flink over grenzen gaan) de pijn van het moment verlichten, maar op lange termijn problemen veroorzaken op het gebied van werk, relaties en gezondheid die veel groter zijn dan het oorspronkelijke ongemak. Een ander voorbeeld is het vermijden van een sociale gebeurtenis, omdat het je angstig maakt. Op de lange termijn zal sociale gebeurtenissen vermijden een sociale fobie sterker maken en de kans op depressie en eenzaamheid vergroten. Aan de slag met waarde(n)vol leven gaat je hierbij helpen.